Trữ lượng bô xít của Đắk Nông chiếm 60% cả nước, là tiềm năng, lợi thế phát triển lâu dài của tỉnh. Tuy nhiên, do những chồng chéo trong quy hoạch và bất cập trong các quy định liên quan khiến bô xít trở thành điểm nghẽn trong phát triển kinh tế - xã hội địa phương mấy năm nay.

          Theo thống kê của UBND tỉnh Đắk Nông, có hơn 1.000 dự án của tỉnh bị chồng lấn với quy hoạch bô xít, trên diện tích lên đến gần 6.700 hécta. Điều này dẫn đến hầu hết các đề xuất chủ trương đầu tư trên địa bàn tỉnh Đắk Nông phải tạm dừng, ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng thu hút đầu tư. Trong đó, ảnh hưởng nghiêm trọng nhất là 425 dự án đầu tư công, nhiều dự án thuộc 3 chương trình mục tiêu quốc gia.

       Theo UBND tỉnh Đắk Nông, bô xít là loại khoáng sản đặc thù nhưng hệ thống pháp luật liên quan đến công tác quy hoạch, khai thác và bảo vệ vẫn áp dụng như các loại khoáng sản khác dẫn đến những khó khăn, vướng mắc như hiện nay. Một số trường hợp, nếu áp dụng cứng nhắc quy định, việc khai thác, thu hồi bô xít còn làm thiệt hại cho ngân sách của tỉnh.

         Ông Lê Trọng Yên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông nêu thực tế: “Hầu hết các dự án kết cấu hạ tầng giao thông, các dự án khu tái định cư nằm trong khu vực quy hoạch thăm dò, khai thác bô xít trên địa bàn phải tạm dừng do vướng mắc trong việc thu hồi, bảo vệ khoáng sản. Ví dụ như dự án Tỉnh lộ 2, với khoảng cách từ dự án về nhà máy Alumin là 60km và tổng nhu cầu san lấp đất nội bộ trong công trình 74.000 m3 thì phát sinh trên 40 tỷ đồng để vận chuyển khoáng sản về nhà máy, nhưng giá trị quặng thu được chỉ khoảng 16 tỷ đồng”.

Bộ trưởng Bộ TNT&MT Đặng Quốc Khánh phát biểu tại buổi làm việc với lãnh đạo chủ chốt tỉnh Đắk Nông

       Tỉnh Đắk Nông đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường xây dựng một số điều khoản riêng trong công tác quy hoạch, khai thác, bảo vệ, đóng cửa mỏ và sử dụng đất đa mục đích đối với bô xít để phù hợp với tình hình thực tiễn tại địa phương.

          Ông Hồ Văn Mười, Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông cho biết, việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến bô xít đã rất cấp thiết, để đảm bảo an sinh, phát triển kinh tế- xã hội.

          “Chưa từng năm nào lãnh đạo các sở ngành, lãnh đạo uỷ ban Đắk Nông có ý kiến với Quốc hội, với Chính phủ nhiều như thế về bô xít. Vấn đề bây giờ là làm sao tháo gỡ để Đắk Nông triển khai các dự án đầu tư công, trong đó có 3 chương trình mục tiêu quốc gia. Nỗi lo lớn nhất của cả tỉnh là giải ngân vốn đầu tư công. 3 chương trình mục tiêu quốc gia gần như không làm được. Phải cố gắng tháo gỡ ngay. Những con đường mở mới, những công trình hiện hữu cho dân thì buộc phải làm, không làm không được, là có lỗi với dân”, ông Hồ Văn Mười nhấn mạnh.

Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông Hồ Văn Mười phát biểu tại buổi làm việc.

          Trả lời những kiến nghị của tỉnh Đắk Nông, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường đề nghị, những vấn đề ngoài thẩm quyền, tỉnh cần phối hợp tốt với các bộ ngành liên quan để kiến nghị Quốc hội, Chính phủ tháo gỡ. Điển hình là việc tỉnh đề nghị điều chỉnh quy hoạch thì cần phải có văn bản kiến nghị với những phân tích, lập luận chi tiết, không nói chung chung. Và, nếu có đưa khu vực nào ra khỏi quy hoạch khai thác, thăm dò thì cũng phải đưa vào khu vực dự trữ vì đây là tài sản quốc gia.

          Đối với một số vấn đề thuộc thẩm quyền, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ giao các cục, vụ tham mưu gỡ vướng cho tỉnh. Trong đó, vấn đề có thể xử lý được ngay đó là điều chỉnh đánh giá tác động môi trường để những diện tích khai thác, hoàn nguyên xong thì có thể bàn giao về cho địa phương sử dụng hợp lý và hiệu quả. Hiện nay, có hơn 300 hécta đã khai thác, hoàn nguyên nhưng đang để lãng phí.

          Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh nhấn mạnh tỉnh Đắk Nông phải quản lý tốt tài nguyên, khoáng sản, tránh tình trạng lợi dụng chính sách trục lợi dẫn đến sai phạm nghiêm trọng xảy ra như ở một số địa phương. Quan điểm là sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên, khoáng sản và khi chưa sử dụng đến thì để cho thế hệ con cháu sử dụng.

Bộ trưởng Bộ TNT&MT Đặng Quốc Khánh phát biểu tại buổi làm việc với lãnh đạo chủ chốt tỉnh Đắk Nông

          Liên quan đến Luật Đất đai 2024, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết, Bộ đang tích cực đẩy nhanh tiến độ xây dựng Nghị định hướng dẫn thi hành luật. Bộ trưởng lưu ý tỉnh Đắk Nông cần làm tốt một số nội dung như xây dựng bảng giá đất với tinh thần cập nhật hàng năm, áp sát giá thị trường; rà soát cấp giấy chứng nhận cho dân ở ổn định từ 1/7/2014 trở về trước; rà soát và có phương án xử lý đất đai nông lâm trường.

          Thực trạng này đang khiến các dự án tái định cư, đầu tư công... trong khu vực quy hoạch mỏ phải tạm dừng. Việc tận thu, vận chuyển quặng bô-xít tại hầu hết các dự án theo quy định không hiệu quả do chi phí cao. Trong khi đó, với đặc thù địa hình, việc đào đắp tận thu quặng bô-xít sẽ phát sinh thêm nhiều chi phí.Kết luận buổi làm việc, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh nhấn mạnh, Đắk Nông là tỉnh giàu tiềm năng để phát triển, nhất là trữ lượng bô-xít dồi dào, đất đai màu mỡ, khí hậu mát mẻ, ôn hòa... Bộ trưởng giao cho các đơn vị trực thuộc Bộ phối hợp Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Nông khảo sát, tổng hợp và báo cáo, đề xuất các nội dung liên quan các khó khăn, vướng mắc trong quy hoạch mỏ bô-xít với quá trình thực hiện các công trình, dự án đầu tư công để trình cấp có thẩm quyền xử lý phù hợp.Đốivới việc sử dụng đất sau khai thác bô-xít tại Dự án Nhà máy sản xuất alumin Nhân Cơ, Bộ trưởng cho rằng, vấn đề này cần trao đổi kỹ lưỡng và ưu tiên sử dụng hiệu quả nguồn lực đất đai. Diện tích đã khai thác xong bô-xít, đủ điều kiện đóng cửa mỏ thì phải đóng ngay, bàn giao cho địa phương. Trong quá trình thu hồi đất để phục vụ khai thác quặng bô-xít, bên cạnh việc tái định cư cho dân, địa phương cần chú trọng vấn đề đất sản xuất, bảo đảm ổn định đời sống người dân và phát triển hài hòa, bền vững..